stelt paal en perk (12):

Elk jaar, als takken met hun kaalheid prijken, overvalt me het gevoel om met mijn gedachten naar wie er niet meer is te reiken. Natuurlijk heb ik daar geen specifieke dag voor nodig: ik herdenk mijn doden vaak in woord, droom en gedachten en ik zie het kerkhof meer dan één maal per jaar.  Maar ik gloei toch altijd weer een beetje extra, als het één november is.

"Allerheiligen,' zo sprak de non (ja, ik ben katholiek opgevoed), "daarop gedenkt ge alle doden. Ge bedankt ze voor wie ze waren.Ge denkt een keertje extra aan hen. De dag daarop dan moogt ge huilen, want Allerzielen, dat is een  tijd voor gemis en droefenis." Ook al geloof ik tegenwoordig meer in mensen dat in een Heer die alles ziet, ik hecht nog altijd waarde aan die woorden van die non. Want iedereen: hindoe, jood, islamiet, atheïst,... eindigt tenslotte toch in een soort van kist.

Ik vind het een mooie traditie om ons op één dag in het jaar allemaal massaal naar het kerkhof te begeven. Voor velen is het een last, een plicht en een schijnheilige vertoning. Voor mij is het een ode aan, een terugblik, een ritueel,... Ik hou van de bloemen, de passanten, de sfeer. Vooral dan op het kerkhof van het dorp waar ik zo lang woonde. Mijn ronde doe ik het liefst volgens een vast patroon: alleen. Het inspireert me al jaren tot een stukje hommage (*) aan mijn gemis, dat elk jaar een stukje zwaarder is.

Vandaag mocht ik voor het eerst ervaren dat het kerkhof niet meer 'het mijne' is. Ook al botste ik opnieuw op bekende levenden en doden. Als je een dorp verlaat, doe je blijkbaar onbewust ook afstand van plaatselijke namen. Let wel: wie er lag voor ik verhuisde, ken ik natuurlijk nog. Maar de recentste graven, daar had ik minder voeling mee. Het is een spijtig feit, waar ik morgen misschien - op advies van de non ooit - zachtjes om zal schreien.

Ik verlang niet naar de dag dat ik op één november op een nieuw kerkhof zal staan - ontheemd. Want dat houdt in dat daar iemand zal liggen, die ik kende. Dat is nodig voor mijn ritueel: een startplek. Misschien kan ik al wat aan gewenning doen door meer zomaar een kerkhof aan te doen. Ook zonder bloemenzee, hou ik ervan. De oude foto's en de scheefzakkende zerken. De rust maar ook het vertoon. Dood is droef. Het leert ook behoorlijk relativeren.

Vandaag herdacht ik mensen die nooit meer ouder zullen worden, mensen die Zwarte Piet niet racistisch vonden, dit land iets om met trots voor te vechten, geld iets om te sparen, de cuisson onbestaande en de toekomst iets om met open mond aan te gapen. Doden begrijpen vast niets meer van deze aarde. 


(*) Voor nog meer kerkhofmelancholie klik hier.